«هو الّذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدّین کلّه و لو کره المشرکون» (توبه، آیة 33)
این آیه، در قرآن شریف سه بار آمده است و دلالت بر حساسیت موضوع میکند. آیه دارای تفسیر و ظاهری است و دارای تأویل و پنهانی. تفسیر و ظاهر این آیه این است که: خداوند پیامبرش حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) را به توحید و توحید گرایی، بندگی خدا، پرستش او و دین اسلام فرستاد تا این دین آسمانی را با قدرت و قوّت به همة ادیان پیروزی بخشد و سراسر گیتی در قلمرو توحید و عدالت و تقوای مورد نظر قرآن، قرار گیرد. ولیکن در آیة شریفه، واژة «لیظهره» در خور تعمّق است، چرا که «ظهور» در اینجا به معنای برتری کامل و روشن با چیرگی و قدرت همه جانبه و کامل است که میفرماید:
«کیف و ان یظهروا علیکم لا یرقبوا فیکم الّا و لا ذمّه»( توبه، آیة 8)
اینجا نیز «یظهروا» به معنای «یغلبوا» میباشد. که معنای آیة شریفه این میشود: «دین حق، با اقتدار و شکوه پیش میرود و بر همة ادیان، برتری کامل و پیروزی همه جانبه مییابد و جهان را در سایة هدایت خویش میگیرد».
با این بیان اگر گفته شود که این وعده، تحقّق یافته و ارادة خداوند جامة عمل پوشیده است، معنای آیه این است که: خداوند همة دینها و آیینها و کیشهای منحرف و بی اساس را به وسیلة قرآن و پیامبر (صلی الله علیه و آله) ، باطل و با آمدن اسلام نفی کرد و هرگونه شرک و انحراف و زندقه و پرستش باطل را مردود شمرد و از صفحة گیتی برانداخت و جهان، جزیرة توحید گرایی و مهد عدالت و آزادگی و تقوا پیشگی گردید.
این معنای ظاهری آیه امّا اگر بخواهیم از تأویل آیه سخن بگوییم و در پرتو معنای نهان او راه جوییم، باید بگوییم که این وعدة قطعی و تخلف ناپذیر، هنوز تحقّق نیافته است. مسلمانان هنوز شمارشان حدود یک چهارم مردم جهان یا کمتر است و بر کشورهای اسلامی قوانین و مقررات غیر اسلامی حکومت میکند و مرامها و کیشهای ساختگی و دروغین آزادانه به حیات خود ادامه میدهند. در برخی از کشورها مسلمانان اقلیت پایمال شده ای هستند که فاقد قدرت و امکانات و بر سرنوشت خویش حاکم نیستند، بنابراین پیروزی کامل حق بر باطل کجاست؟
و نوید قطعی و تخلف ناپذیر «لیظهره علی الدّین کلّه»
چه زمانی و چگونه تحقّق یافته است؟
در پرتو روایات:
پیشوایان نور و امامان اهلبیت (علیهم السلام) در معنای نهان و تأویل آیه، رهنمود دارند که این مربوط به روزگار ظهور امام مهدی (علیه السلام) و ارواحنا لتراب مقدمه فداه است که بی تردید تحقّق خواهد یافت.
به نمونه ای از روایات در تأویل آیة شریفه اشاره میگردد:
- در تفسیر آیة مورد بحث، از امیر مؤمنان علی (علیه السلام) آورده اند که این آیة شریفه را تلاوت کرد که: «هو الّذی أرسل بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدّین کلّه» آنگاه فرمودند: «آیا این نوید پیروزی تحقّق یافته است»؟ پاسخ دادند: «آری»! و آن حضرت فرمود: «هرگز! به خدایی که جانم در کف قدرت اوست، با تحقّق این وعده، هیچ شهر و دیاری نمیماند جز اینکه در آن ندای یکتایی و عظمت خدا بامدادان و شامگاهان طنین میافکند».
- و نیز از ابن عباس آورده اند که در مورد این جمله از آیه: «لیظهره علی الدّین کلّه و... » گفت: بخدای سوگند چنین نخواهد شد تا مگر روزگاری که یهودیان و مسیحیان و پیروان دیگر مرامها و مسلکها، به اسلام ایمان آورند. گرگ و گوسفند و شیر درنده و انسان و مار گزنده، نسبت به هم احساس امنیت میکنند، نه گرگ گوسفند را بدرد و نه گوسفند از آن بهراسد. روزگاری که دیگر موشی کیسه ای را پاره نکند و فساد و تباهی روی ندهد. زمانی که جزیه ها الغاء گردد و صلیبها شکسته شود. آری! این معنای آیة شریفه است که میفرماید: «لیظهره علی الدّین کلّه» و آنگاه تأکید کرد که این وعده الهی تنها با قیام حضرت مهدی ارواحنافداه و استقرار دولت مهر و عدل او در جهان، تحقّق خواهد یافت.
- و نیز از «ابوفضیل» آورده اند که: از امام کاظم (علیه السلام) ، از مفهوم پیام و معنای آیه پرسیدم که میفرماید: «هو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحقّ لیظهره علی الدّین کلّه...» و حضرت فرمود: «خداوند پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) را به ولایت و وصیّت و معرّفی جانشینان خود فرمان میدهد و دین حق را در آیة شریفه، ولایت است، یعنی ولایت امامان معصوم (علیهم السلام) پس پرسیدم: «سرورم! معنای «لیظهره علی الدّین کلّه» چیست»؟ فرمودند: «خدا دین خویش را با قیام «قائم» بر همة کیشها و دینها، پیروزی کامل میبخشد».
- «قندوزی حنفی» از امام صادق (علیه السلام) در معنای آیة شریفه روایتی آورده است که میفرماید: بخدای سوگند معنای نهان و تأویل آیه شریفه تحقّق نمییابد، مگر هنگامیکه حضرت مهدی (علیه السلام) ظهور کند و هنگامیکه او ظهور کند بقایای شرک گرایان از ظهور او ناخرسند میگردند و کافران حق ستیز به کیفر گناه خود میرسند... .
- مرحوم علامه مجلسی از ابی بصیر آورده است که: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیة شریفه پرسیدم که: «هو الّذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدّین کلّه و لو کره المشرکون» حضرت فرمودند: «بخدای سوگند! تأویل و معنای نهان آن هنوز نیامده و تحقّق نیافته است». گفتم: «فدایت شوم! چه زمانی فرود میآید؟» فرمودند: «زمانیکه قائم آل محمد صلوات الله علیه و آله به ارادة الهی قیام کند و زمانیکه آن حضرت قیام کند دیگر از شرک و شرک گرایی اثری نمیماند و دین حق، همة دلها را نورباران میسازد...»
سلام 110
