چون انسان موجود پیچیده‌ای است، برنامه تعالی او هم از پیچیدگیهای خاصی برخوردار خواهد شد. پیچیدگی روح انسان باعث میشود دین هم به عنوان برنامه زندگی او دارای پیچیدگی شود. درک یک دین پیچیده نیز مستلزم فهم بسیار عمیقی است. چنین دینی دارای قسمتهای پیچیده‌تری هم هست که میتوان از «ولایت» به عنوان پیچیده‌ترین و پر رمز و رازترین بخش دین یاد کرد. علی‌القاعده پیچیده‌ترین بخش دین باید با ارزشترین مفهوم دین هم باشد. پیچیدگی ولایت نتایج بسیاری دارد، مثلا ولایتمداری یا ولایت نداری را نمیتوان با برخی معیارهای ظاهری، بررسی کرد. بررسی دقیقتر موضوع محوری ولایت و آشنایی با ریشه‌های ولایتمداری و ولایت گریزی، دغدغه مهمی است که استاد پناهیان در سیزده جلسه به مناسبت محرم 93 به آن پرداخته و ابعاد مهمی از آن را مورد بررسی قرار داده‌اند.
دریافت جلسه اولفهرست:
جلسه 1 : (مدت: 38دقیقه)
- پیچیدگی و اهمیت ویژه ولایت.
- پیچیدگی روح انسان.
- پیچیده بودن دین و برنامه تعالی انسان.
- ولایت؛ با ارزشترین و پیچیده‌ترین بخش دین.
- روایتی در مورد ارزش و جایگاه ولایت.
- در مورد ولایت، رخصتی داده نشده است.
- توجه به بعد زیبایی‌شناختی ولایت.
- زیبایی محبت به حضرت علی(ع).
- جایگاه نهان دل برای پذیرش ولایت.
- پنهان و پیچیده بودن ولایتمداری و ولایت‌نداری.
- نمونه‌هایی از پنهان بودن ولایت در تاریخ اسلام.
- کربلا؛ جایگاهی برای شناخت ولایتمداری و ولایت‌نداری.
- کربلا محور وحدت شیعه و سنی.
- روضه حضرت مسلم(ع)
جلسه 2 : ( مدت: 42دقیقه )
- ولایت؛ امری سهل و ممتنع.
- انواع ارادتها به اهلبیت(ع) در روایتی از امام صادق(ع).
- غربال مؤمنین در موضوع ولایت.
- امر ولایت، امری پیچیده ولی آشکار.
- سهل و ممتنع بودن ولایت.
- پذیرش ولایت؛ راحت یا سخت؟.
- روشن بودن و پیچیده بودن پذیرش ولایت.
- ضرورت شناخت ریشه‌های ولایت‌گریزی و ولایتمداری.
- سیر و سلوک، راهی برای فهمیدن ولایتمداری.
- چه روحیاتی مربوط به اصل ولایتمداری است؟.
- قلب؛ محل امتحان ولایت.
- کار کردن روی قلب و ته دل؛ ریشه آسان شدن امتحان ولایت.
- تأثیر ویژه امام حسین(ع) برای اصلاح قلب.
- روضه ورود اهلبیت(ع) به کربلا.
جلسه 3 : ( مدت: 39دقیقه )
- مراقبت از ایجاد سوء تفاهم در مورد ولایت.
- هدف این مباحث چیست؟.
- با ارزش ولی سخت بودن ولایتمداری.
- سیر و سلوک طولانی برای تثبیت ولایت.
- چگونه می‌توانیم خودمان در مورد ولایت بررسی کنیم؟.
- اصل را درست کنیم.
- اخلاق خوب، معیار اصلی نیست.
- سرّ آدمی؛ جایگاه پرسش از ولایت.
- روایتی در اهمیت ولایت.
- مراقبت از سوء تفاهم در مورد ولایت.
- رفتار ما، یکی از عوامل سوء تفاهم.
- توصیه امام حسن عسگری(ع) برای رفع سوء تفاهم.
- افزایش سوء تفاهم، هزینه را افزایش میدهد.
- ضرورت تلاش ویژه برای رفع سوء تفاهم.
- نگاهی نو به وحدت.
- نمونه‌‌ای از تاریخ در رفع سوء تفاهم.
- تحمل مظلومیت برای رفع سوء تفاهم.
جلسه 4 : ( مدت: 48دقیقه )
- ولایتمداری و تقوای قلب.
- امتحان قلب با ایمان به ولایت.
- تقوای قلب در قرآن.
- تقوای رفتار، در مورد اعضاء بدن است.
- ولایتمداری و تقوای قلب.
- نقدی بر علم اخلاق.
- باطن خوب، عامل اصلاح عمل بد.
- علت اهمیت تقوای قلب.
- پذیرش قلبی برتری ولیّ خدا.
- هر قلبی، برتری ولی خدا را نمی‌پذیرد.
- گستردگی ابعاد پذیرش ولایت.
- روضه حرّ.
جلسه 5 : ( مدت: 52دقیقه )
- ریشه‌های شخصی ولایت‌پذیری و ولایت‌گریزی.
- علت اهمیت ولایت چیست؟.
- امتحان تقوای قلب با ولایت.
- اهمیت رفع سوء تفاهم.
- دل، جایگاه اصلی تقوا.
- شاخص دوست داشتن اهلبیت(ع) چیست؟.
- دوستان اهلبیت(ع) را هم دوست داشته باشیم.
- هر آدم خوبی که خدا او را دوست دارد، دوست داشته باشیم.
- مروری بر پرونده عمرو عاص.
- ریشه‌های شخصی ولایت‌پذیری و ولایت‌گریزی.
- نظام تسخیری عالم را بپذیریم.
- پذیرش برتری اولیاء خدا در نظام تسخیری.
- پذیرش ترجیح معنوی هر که از من بهتر است.
جلسه 6 : ( مدت: 70دقیقه )
- لزوم پذیرش برتری اولیاء خدا.
- شباهت نگاه خدا به بنده با نگاه مادر به فرزند.
- معرفی یک خوبیِ کلیدی در وجود انسان.
- تواضع انسان به دیگران؛ از ویژگیهای برتر انسان.
- تکبر و حسادت؛ ریشه‌های ولایت‌گریزی.
- عُلوّ نداشتن؛ از ریشه‌های ولایتمداری.
- دلیل اهمیت دوری از تکبر.
- تکبر؛ مادر همۀ طغیانها و معصیتها.
- نیاز فطری انسان به بزرگ شدن.
- یک تمرین کلیدی برای مبارزه با تکبر.
- لزوم پذیرشِ برتری معنوی اولیاء خدا.
- اشاره‌ای به خوبیهای عرب جاهلی.
- رذالت کسی که برتری ولیّ خدا را نپذیرد.
- اهمیت تواضع به دوستان اولیاء خدا.
- خطر بی‌احترامی به دوستان اولیاء‌الله.
- توصیه به خواندن زیارت جامعه.
جلسه 7 : ( مدت: 62دقیقه )
- کدام خوبی مهمتر است؟.
- لزوم درک اولویتها در بین مفاهیم دینی.
- حسادت؛ یکی از ریشه‌های ولایت‌گریزی.
- حکمت داستان قابیل، در ابتدای خلقت بشر.
- کلیدی بودن مسألۀ ولایت در بین مفاهیم دینی.
- ولایت مرکز فضایل و خوبیها.
- نسبت خطاها با ولایت‌گریزی پنهان در دل.
- حل مشکل حسادت و تکبر با محاسبۀ نفس.
- لزوم توجه به ریشۀ اعمال بد در وجود خویش.
- کدام خوبی مهمتر است؟.
- یک ذکر مهم: «همه از من بهترند».
- خطر عُجب و تکبر برای آدمهای خوب.
- لزوم نگاه درست به گنهکاران.
جلسه 8 : ( مدت: 58دقیقه )
- اثر تقرّب به خدا در تضعیف ولایت‌گریزی.
- دلیل اهمیت ولایت در دین.
- یک تلقی نادرست یا سطحی از دین.
- دلیل برخی از بی‌دینیها.
- هدف اصلی دین چیست؟.
- ما برای چه آفریده شده‌ایم؟.
- خدا، پاسخ همۀ نیازهای انسان.
- ملاقات خدا؛ لذات عالم.
- دین؛ برنامه‌ای برای تقرّب به خدا.
- هدف اصلی دین «انجام اعمال خوب» نیست.
- هدف اصلی دین «خوب شدن» نیست.
- آیا تقرّب به خدا موجب غرورِ انسان نمیشود؟.
- رابطۀ تقرّب به خدا و تضعیف ریشۀ ولایت‌گریزی.
جلسه 9 : ( مدت: 42دقیقه )
- برتری روش تربیتی دین نسبت به روشهای دیگر.
- اهمیت تعریف دین برای بحث از ولایت.
- رفتار خوب، یک وسیله است نه محور.
- هدف اصلی این نیست که فقط کار خوب انجام دهیم.
- نقدی بر فرهنگ امروزی در نگاه به خوبی و خوب بودن.
- فرهنگ اشتباه امروزی، فقط کار خوب را میخواهد.
- تخریب شخصیت انسان در سازمانهای امروزی.
- اهمیت شخصیت انسان و خود انسان در دین.
- نقدی بر روش کار ساعت‌زنی در ادارات.
- پرهیز دین از تنبیه و تشویق فوری.
- خدا به انسانها مهلت میدهد.
- تأثیرحیاء و ملاحظه خدا در اصلاح رفتار.
- اهمیت اهداف والا در دین.
- ایراد روش حقوقی و روش اخلاقی در تربیت افراد.
- مزیت و چگونگی روش تربیت دینی و الهی.
- دین، برنامه تقرب به خدا.
- اولیاء خدا، عامل تقرب به خدا.
جلسه 10 : ( مدت: 62دقیقه )
- عشقِ به خدا؛ ریشۀ ولایت مداری.
- انگیزه‌های مختلف انسان برای بهتر شدن.
- انگیزه‌های مادی نمیتواند انسان را راضی کند.
- سه نوع انگیزۀ معنوی برای بهتر شدن.
- اصلاح رفتار بدون توجه به اصلاح درون.
- اصلاح اخلاق برای «خوب شدن».
- انگیزۀ «تقرّب به خدا».
- بهترین تعریف از دین.
- عمیقترین انگیزه‌ها؛ شوق به لقاءالله.
- لزوم توجه به اینکه «خدا خیلی خوب است».
- لذتِ بی‌پایان ارتباط با خالقِ همۀ لذّات.
- برخی از راههای درکِ خوب بودن خدا.
- خوبان عالَم؛ آیینه‌ای برای درک خوبیِ خدا.
- اهلبیت(ع) را بشناس تا خدا را بشناسی.
- خدا را بشناس تا اهلبیت(ع) را بشناسی.
- رابطۀ ولایت‌پذیری و ارتباط با خدا.
- عشقِ به خدا؛ ریشۀ ولایتمداری.
- انسان خدانشناس، ولیّ شناس هم نمیشود.
جلسه 11 : ( مدت: 35دقیقه )
- ریشه‌های ولایت گریزی.
- مروری بر مباحث گذشته.
- ولایتمداری، کاری سخت و پیچیده.
- دشواریهای خودشناسی در مورد میزان ولایتمداری.
- رعایت تعادل در همه ابعاد دین.
- برای رفع سوء تفاهم هزینه کنیم.
- دقت در ریشه‌های ولایتمداری و ولایت‌گریزی.
- تکبر و حسادت، ریشه ولایت‌گریزی.
- تمرین دوری از تکبر و حسادت: همه از من بهترند.
- داستان مفضّل و دوستی با مشتیها.
- کسی که همه را از خودش بهتر بداند، ولایت را به راحتی می‌پذیرد.
- ذلت ولایت‌گریزان در مقابل ستمگران.
- مراقبت ویژه از نفس در مسأله ولایت.
جلسه 12 : ( مدت: 51دقیقه )
- ریشه‌های ولایت‌پذیری.
- مروری بر مباحث گذشته.
- تکبر، عامل ولایت‌گریزی.
- کسی که خودش را بزرگتر ببیند، برتری دیگری را نمی‌پذیرد.
- سوء تفاهم، یکی از عوامل ولایت‌گریزی.
- مقرب شدن به خدا، عمیقترین ریشه ولایت‌پذیری.
- تعریف درست دین، عامل درک ریشه ولایت‌پذیری.
- نیّت تقرب به خدا را در همه زندگی جریان دهیم.
- کسی که نیت ندارد، از غافلین است.
- هیجان و شوق تقرب به خدا.
- جاودان بودن هیجان رابطه با خدا.
- خدا، هیچوقت تکراری نمیشود.
- دشواریهای وصف تقرّب به خدا.
- اثر کار مخلصانه بر افزایش محبت به اهلبیت(ع).
- نزدیک شدن به دوستان خدا، عامل آرامش.
- ولیّ خدا، عامل تقرّب به خدا.
- روضه امام سجاد(ع).
جلسه 13 : ( مدت: 59دقیقه )
- انواع امتحان با ولایت.
- اهمیت افزایش معرفت نسبت به ولایت.
- دین، وسیله تقرب به خدا.
- یک راه تقرب و بهره بردن از خدا.
- در برخی از ویژگیها شبیه خدا شویم.
- در تکبر شبیه خدا نشویم.
- بوی بهشت به آدم متکبر نمیرسد.
- آیا واقعاً به خدا تواضع داریم؟.
- میل به بزرگ شدن و بزرگ بودن را چه باید کرد؟.
- وصل شدن و ارتباط با یک بزرگ.
- معیار توضع به خدا چیست؟.
- تواضع به ولی خدا، مهمترین علامت تواضع به خدا.
- امتحانات سخت با ولایت در مقطع مختلف تاریخ.
- انواع امتحان با ولایت :
1- خراب شدن اطرافیان امام.
2- تغییر ولایت از یک امام به امام دیگر.
3- تلقیهای نادرست از ولایت.
4- امتحان با دوستان ولی.
- ضرورت تکریم دوستان، و دوستان دوستان ولیِّ خدا.
- برخی از شاخصهای ولایت‌گریزی و ولایت‌ستیزی از نگاه قرآن کریم.
- راهکارهایی برای افزایش ولایتمداری.
